MERSİN   FORUM  ÇÖZÜM   KLİNİK    PSİKOTERAPİ MERKEZİ

Bazen çocuklarımız istemediğimiz, olumsuz ya da sağlıksız davranışlar gösterirler. Bu davranışlar sıkça gösterildiği zaman davranış problemlerinden bahsedebiliriz. Her davranışın bir sebebi olduğu gibi, bu davranış problemlerinin de sebepleri vardır. Ebeveyn olarak da bu sebepleri ciddiye almamız gerekir. Genellikle çocuğumuz, istediğimiz olumlu davranışı daha bilmediği, benimsemediği veya uygulayamadığı  için olumsuz davranışı gösterir. Bazen ebeveynin farklı sebeplerden dolayı çocuğunun o davranışı sergilemesinde rolü vardır. Bazen ise davranışın psikolojik bir sebebi vardır. Bu sebepleri öğrendiğimizde ise o davranışı zamanla azaltabilir, hatta yok edebiliriz. Ebeveynin en önemli görevlerinden bir tanesi ise çocuklarının davranış problemi sergilemelerini önlemektir.

Tırnak yemek, parmakların kenarlarındaki eti ısırarak koparmak, kemirmek veya emmek bazı çocuklarda 3/4 yaşından sonra yetişkinliğe kadar sergilenen davranış problemlerinden bir tanesidir. Bunların çeşitli sebepleri vardır. Bazen sadece başkalarını taklit etmeyle başlayan bu davranış, çoğu kez ise sıkıntı, stres ya da gerginlik hissettiklerinde kendini sakinleştirmek için uygulanan bir davranıştır. Zaman içinde saplantı haline gelmiş bu davranış heyecanlandığında kendini sakinleştirmek için yapılan bir davranış da olabilir. Ne kadar da masumca bir davranış olarak gözükse de, kanayana kadar tırnakları yemek ve ya parmak kenarlarını kemirmek iltihaplanan parmak uçlarıyla sonuçlanabilir. Bu davranış yetişkinlikte de devam ettiğinde nevrotik gelişmenin bir başlangıcı olarak da görülür.

Çocuğumuzu bu davranıştan vazgeçirmek kolay değil ve zaman alacaktır. Bazı ebeveynler kızmayı, parmaklara acı ya da oje sürmeği çözüm olarak görse de, çocuğu bu davranışı bırakması için ikna etmek en önemlisidir. İkna ederken neden bu davranışın sakıncalı olduğunu anlayacağı dilde anlatabilir ve ikna ettikten sonra da farklı şekillerde çocuğa yardımcı olabiliriz. İlk adım olarak çocuk ile birlikte ne zaman tırnak yediğini keşfetmek gerekir. Sadece davranışı değil, asıl ele alınması gereken bu davranışı neden yaptığını bulmak ve bu duygu ihtiyacını başka bir davranışla gidermektir. Sonuçta çocuk bir ihtiyacını gidermek için bu davranışı yapmaktadır. O ihtiyacı giderdiğimizde bu davranışı önlemiş oluruz. Ebeveyn çocukla beraber bu davranışı değiştirebilir. Mesela gergin olduğunda bu davranışı sergileyen çocuğa yardımcı olmak için mümkün ise o gerginliği ortadan kaldırmaktır. Gerginliğin sebebi ev içi problemler (anne baba ile ilgili) ise, bu konuda ebeveynler kendileri bu gerginliği çözmekte sıkıntı yaşıyorlarsa, yardım isteyebilirler. Stres, heyecan ya da korku hissettiğinde bu davranışı gösteriyorsa, çocuğa duygusunu ifade etmeyi ve başka bir eylem/faaliyeti uygulamasını öğretebiliriz. Mesela bir nesneyi (küçük stres topu) eline almak ya da bir yumruk yaparak bu duygusunu gösterip rahatlayabilmek gibi. Ebeveyn yaşa uygun küçük ödüllerle bunu çocukta pekiştirebilir. Buradaki ödül maddi bir ödül değil de kazanabileceği puan ya da sticker (yapıştırma) dır. Belirli miktara ulaştığında ise ailecek yapılabilinecek ve çocuğun çok istediği bir faaliyet büyük ödül olarak kararlaştırılır ve uygulanır.

Bazen bu duygular o kadar derin ve şiddetli hissediliyordur ki bir uzman (psikolog ya da pedagog) tarafından yardım gerekebilir. Bu uzmanlar çocuğu farklı metotlarla rahatlamayı, kendi duygularını ve davranışlarını fark etmeyi öğretir ve bu öğrenilmiş davranışı değiştirmede yardımcı olurlar.

Pedagog Nursel Yıldırım