MERSİN   FORUM  ÇÖZÜM   KLİNİK    PSİKOTERAPİ MERKEZİ

Herkesin bildiği gibi gençlik dönemi çalkantılıdır. Ergenler sosyal ortamda fazla riskli davranışlar sergileyerek, farklı rollere girerek, alkol ve madde kötüye kullanımı sergileyerek kendi kimliklerini oluşturmaya çalışırlar ve tüm bunların bir duygusal maliyeti olur. Yani depresyon, kaygı, panik vb. genç ile tipik ergenlik kargaşası yaşayan genci ayırmak bazen kolay olmayabilir. Aileler için gençlerin bu dönemindeki sorunlarını anlamak zor olabilir çünkü duygusal dalgalanmalar sergileyebilirler bazen çok neşeli bazen çok durgun olabilirler. Aynı zamanda gençler bu dönemde kendilerini ailelerinden izole ettikleri için de bunun fark edilmesi güçleşir. Fakat psikolojik sorunlar gençlere sanıldığından daha ağır bir darbe vurabilir.

Ergenlik döneminde kimlik oluşum süreciyle birlikte bilişsel gelişimin hızlanması, duygusal gereksinimlerde ve duygu yoğunluğunda artma, meslek seçimi, karşı cinsle kurulan ilişkiler, anne babadan ayrılma, bireyselleşme sürecinin yaşanması gibi nedenlerle ergenler bu döneme özgül zorluklar ve çatışmalar yaşamaktadır. Bu bağlamda, gençlerin yaşamlarındaki sorunları çözebilmek adına kendilerini yetkin hissetmeleri oldukça önemlidir. Bu süreçte “yetkinlik” inançları, gencin başarısını fazlasıyla etkileyen bir etken olarak görülmektedir. Karşılaşılan stres ve baskı altında başarılı olmak ve problemlerin üstesinden gelmek için bireyin yetenek ve becerilerine olan inancı olarak tanımlanan başa çıkma becerisinin gelişimi tükenmişliğin ve olası psikolojik sorunların oluşmasını engellemek adına oldukça önemlidir.

Gençlerde herhangi bir psikolojik sorun olduğunu anlayabilmek için sekiz ipucu şu şekildedir.

Çocuğunuzdaki Değişikliği Gözlemleyin

Duyguları, davranışsal ipuçlarından fark edebilirsiniz. Kendini kapatabilir, aniden sessizleşebilir, üzgün görünebilir. Hatta üzgün olmaktan ziyade bunu genellikle aşırı sinirlilik ile gösterebilirler. Diğer belirtiler, aktivitelerde azalma ve genel olarak ilgi azlığıdır ve kendi kendine kontrolsüz ilaç kullanımı gerçekleştirebilir. Korkulu rüyalar, uyku ve yeme alışkanlıklarında değişiklikler, etrafı aşırı düzenleme ve kontrol altına alma isteği,  çarpıntı, düzensiz kalp atışları, karın bölgesinde huzursuzluk ya da ağrı, soğuk terleme ve baş ağrıları, hızlı solunum, ellerde uyuşma, titreme, vücutta ateş basması ve bayılma hissi, baş dönmesi, bir şey düşünemiyormuş hisleri, kas yorgunlukları birer ip ucu olarak değerlendirilir. Eğer gencin hayatındaki birden fazla alanda bu belirtileri görüyorsanız bu bir kırmızı alarmdır.

Uyarı Desenleri

Eğer çocuğunuzda büyük değişiklikler gözlemliyorsanız yani tamamen farklı biri gibi davranmaya, giyinmeye, konuşmaya başladıysa, bu durum okulda, evde ve arkadaşlarının yanında da bu şekilde gerçekleşiyorsa endişelenmeye başlamanız gerekiyor demektir.

Dış Çevreden Bilgi Alın

Çocuğunuzu bilip tanıyan öğretmen, antrenör, arkadaş ve arkadaşlarının aileleri gibi kişilerden çocuğunuz hakkında bilgi alabilirsiniz. Çünkü onların yanında farklı davranışlar sergiliyor olabilir.  Başka bir ihtimal olarak da ailelerinden utanıyor ve onlara yük olmak istemiyor olabilirler. Bu durumda bir başkasına daha rahat açılıyor ve güveniyor olabilirler.

Bunlara ek olarak gencin hayatını etkileyen stresli bir yaşam olayı olup olmadığına dikkat edin.  Bir aile üyesi ya da yakın birinin hastalığı, ölüm, iş kaybı, yakın birinin ya da anne babanın boşanması duygularını sizin sandığınızdan daha fazla tetikleyebilir.

Çocuklarınızla Konuşun

Neler yaptığını ve nasıl hissettiğine dair gençlerle küçük düzenli konuşmalar yapın. Ama bu konuşmaları onları araştırıyor, didikliyor, hayatlarına karışıyor edasıyla yapmayın. Arabada giderken, yemek hazırlarken ya da aile yapınıza uygun bir anda onları dinlediğinizi ve anladığınızı hissettirerek yapın. Amacınızın hayatlarına nüfus etmek değil, onların sıkıntılarını paylaşmak olduğunu hissettirin. Önyargılar sergilemekten ve öğüt vermekten kaçının.

Bir Kapı Açın

Çocuğunuzda bir değişiklik fark ettiğiniz zaman “ Bu aralar yeteri kadar uyumadığını ya da çok fazla uyuduğunu fark ettim.” ya da “Eskisi kadar arkadaşlarınla vakit geçirmediğini, kendini odana kapattığını fark ettim.” gibi yumuşak geçişlerle gözlemlerinizi paylaşabilirsiniz. Ardından “Bu konuda konuşmak istersen buradayım.” gibi bir teklifte bulunabilir ya da kendi gençlik hikayelerinizi anlatabilirsiniz.

Gençler başlangıçta size kendilerini kapatabilir, duygularını açmakta zorlanabilir ya da paylaşmak için utanabilir. Ama pes etmeyip aynı istikrarla davranırsanız zamanla size açılacaklardır, sizden yardım isteyeceklerdir.

Profesyonel Bir Yardım Almayı Birlikte Değerlendirin

Çocuğunuz problemleri hakkında sizinle konuşmaya başlarsa, onun acısını ve üzüntüsünü çok ciddiye alacağınızı düşündüğünden ve sizi üzmek, telaşlandırmak ve üstüne düşmenizi engellemek için kendini kapatabilir ya da sizinle konuşurken rahat hissetmeyebilir. Böyle bir durum hissederseniz, bir uzman yardımı alabileceğini ihtimalini belirtip bu konuda ne düşündüğünü birlikte tartışabilirsiniz.

Gençler bu fikre direnç gösterebilirler ama ebeveynlerin gencin depresyonuna, öfkesine, terslemelerine karşı sabrı göstermeleri gerekir.

İntihar Düşüncesi Olup Olmadığını Sormaya Korkmayın

İntihar bazen yaşadığı sorunlarla başa çıkamayan genç için bir çıkış yolu olarak görünebilir. İntihar konusunu düşünüp düşünmediği dile getirmek önemlidir. Böyle konuşmalar intihar riskini arttırmaz. Aksine çocuğunuz kendine zarar vermekten, ölürse daha iyi olacağını düşündüğünden, intihar etmekten bahsediyorsa bunu çok ciddiye almak ve hemen harekete geçmek gerekir. İlgi çekmek için dahi bunu yaptığını düşünseniz de kazara ölüme sebebiyet verebileceğinden her türlü intihar ve zarar verme düşüncesi dikkate alınıp harekete geçilmesi gereken bir durumdur.

Net Bir Tavır Alın

Eğer çocuğunuzun sorunları ciddi görünüyor ve kötüye gidiyorsa, gencin madde bağımlılığı varsa ve ciddi intihar düşüncesi ve girişimleri olduğunu fark ediyorsanız burada net bir tavır alıp çocuğunuzu bir uzmana götürmelisiniz. Gençler bu durumda saldırganlığa varan tepkiler gösterse de bir kez uzman yardımı aldıklarında konuşma ihtiyaçlarını ve bunun onlara iyi geldiğini fark etmektedirler.

Gencin kendi yaşadığı sorunlar dışında aileninde tetikleyici davranışları olabilir. aşağıda olması gereken ve uygun olmayan anne baba tutumları sıralanmıştır. Bu konulara da dikkat edilirse olası sorunlar aza indirgenmiş olur.