Yeme bozuklukları kilo ve yeme ile ilgili aşırıya kaçan davranışlar, duygular ve tutumları içerir. Düzensiz yeme alışkanlıkları ve vücut şekli ya da kiloyla ilgili aşırı kaygı ile görülür. Yeme ile ilgili sıkıntılar, kişinin sağlığını olumsuz yönde etkileyecek düzeyde yetersiz ya da aşırı besin alımına sebep olabilir. Sebepleri arasında birçok farklı unsur yer almakta, genellikle biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir birleşiminin etkisi olduğu düşünülmektedir. Semptomları ise çoğunlukla bu faktörlerin yarattığı olumsuz duygularla baş etmekle ilgili olabilmektedir. Örneğin yeme davranışıyla ilgili sınırlamalar kontrol ihtiyacı ve öfke, güvensizlik, kaygı gibi duygularla baş etmenin bir yolu olarak kullanılabilir. Kusma, suçluluğu azaltma ve kilo alma korkusuyla baş etmenin, aşırı yeme ise depresyonu hafifletme ya da stresi, gerilimi azaltmanın yolu olabilir.
Yeme bozukluğu olan bir bireyde aşağıdaki işaretler görülebilir:
- Düşük kiloda olmaya rağmen sürekli diyet yapıyor olma
- Kiloda sürekli değişim
- Gıdaların kalorileri ve besin değerleriyle ilgili takıntı
- Yemeği çok küçük parçalara bölme, yalnız yeme ya da yemeği saklama gibi ritüel haline gelen yeme örüntüleri
- Gıdalar, tarifler ve yemek yapmayla ilgili saplantı, başkaları için yemek yapmak ama yeme sürecine katılmamak
- Depresyon ya da halsizlik
- Sosyal işlevlerden, aile ve arkadaşlarla ilişkilerden kaçınmak, yalnızlaşmak
- Aşırı yeme ile yememe periyodları arasında gidip gelmek
En yaygın yeme bozuklukları anoreksiya nervoza, blumia nervoza ve tıkınırcasına yemedir. Hem kadın hem erkeklerde görülmekte, her yaş döneminde oluşabilse de genellikle gençlik ya da erken yetişkinlik çağlarında başlamaktadır. Sıklıkla kaygı, madde kullanımı ya da depresyon gibi diğer durumlarla birlikte yaşanmaktadır.
- Anoreksiya Nervoza: Kilo alma korkusu sebebiyle sağlıklı kilonun korunması zorlaşarak gerçek dışı bir beden algısı devreye girer. Kişi olması gereken kilonun çok daha altında olsa dahi kendini kilolu görür. Yeme davranışı, besinler ve kilo kontrolü saplantı haline gelir. Sıkça tartılma, porsiyonları dikkatle düzenleme, oldukça az miktarda yeme ve yalnızca belirli besinleri tüketme gibi işaretler görülür. Bazı kişilerde aşırı yeme ve sonrasında çok sert bir diyet, aşırı egzersiz, kusma ve ilaç kullanımı görülebilir. Beyinde zarar, çoklu organ hasarı, kemik dokusunda kayıp, kalp hastalıkları ve infertilite gibi ciddi sağlık sorunlarına sebep olarak ölüm riskini beraberinde getirebilmektedir.
- Bulimia Nervoza: Kişilerin sıkça tekrar eden aşırı ve büyük miktarda yeme epizodları ile bu epizodlar üzerinde kontrol kaybı hissi yaşadığı görülür. Aşırı yemeyi telafi etmeye yönelik kendini kusturma, laksatif ve idrar söktürücü kullanımı, oruç, aşırı egzersiz ya da tüm bunların bir birleşimi söz konusudur. Anoreksiyadan farklı olarak sağlıklı ya da normal kilo korunur, bazıları ise bu kilonun üstündedir. Ancak çoğunlukla kilo alma korkusu, kilo verme isteği devam ederek vücut şekli ve kiloyla ilgili sıkıntı duyulur. Bulimik davranışlar iğrenme ve utanç gibi duygular eşlik ettiğinden genelde gizli saklı yapılır. Aşırı yeme ile kusma döngüsü haftada birkaç kezden günde birkaç kereye, her yerde gerçekleşebilir. Vücutta oluşan özellikle sıvı dengesizliği sebebiyle sindirim sistemi, kalp ve hidrasyonla ilgili sorunları ortaya çıkabilir.
- Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu: Kişi yeme davranışı üzerinde kontrolünü kaybeder. Bulimia nervozadan farklı olarak sonrasında kusma, oruç ya da aşırı egzersiz görülmez. Bunun sonucu olarak da obezite ya da yüksek kilo ile beraber kalp ve damar hastalıkları riski oluşmaktadır. Tıkınırcasına yiyen birey sonrasında suçluluk, utanç ve tekrar yemeye sebep olabilecek stres yaşarlar.
